सल्यान । कुनै समय पहाडका छेउछाउ जहाँतहीँ कलकल बग्ने पानीका मुहानहरू हिजोआज सुक्न थालेका छन् ।
जलवायु परिवर्तन र मानवीय गतिविधिका कारण सल्यान जिल्लाको ग्रामीण क्षेत्रमा पानीको सङ्कट बढ्दै गएको छ ।
सल्यानको दार्मा गाउँपालिका–१ का ४६ वर्षीय सेतिराम बुढाथोकीको बाल्यकाल पानीका मुहानसँग खेल्दै बितेको थियो । तर हाल नजिकका सबै मुहान सुक्दा पानीको अभाव झेल्नुपरेको उहाँको अनुभव छ ।
दार्मा–६ की रुपा चन्दले बर्सौँदेखि प्रयोग गर्दै आएको नजिकको पानीको मुहान सुकेपछि अहिले ७ किलोमिटर टाढाबाट पानी ल्याउनुपरेको बताउनुभयो ।
यसले दैनिक जीवन निकै कठिन बनाएको उहाँको भनाइ छ । दार्मा–२ का उदयराम खत्रीका अनुसार पुराना मुहानहरू क्रमशः लोप हुँदै गएपछि गाउँमा पानीको हाहाकार सामान्यजस्तै बनिसकेको छ ।
पानीको अभावले सरसफाइसमेत समस्या भएको उहाँ बताउनुहुन्छ ।
नेपाल सरकारका अनुसार देशभर झण्डै ३८ प्रतिशत ग्रामीण बस्तीमा अझै भरपर्दो खानेपानी सेवा उपलब्ध छैन ।
जलवायु परिवर्तन, अनियमित वर्षा, रुख कटानी, र सडक निर्माणका क्रममा स्काभेटर प्रयोग जस्ता मानवीय गतिविधिले पानीका स्रोतहरू सुकाउँदै लगेका छन् ।
यस समस्यालाई ध्यानमा राख्दै दार्मा गाउँपालिकाले पानीका मुहानहरूको खोजी र संरक्षण कार्य अघि बढाएको दाबी गरेको छ ।
क्षति पुगेका खानेपानी योजनाहरू मर्मत गरिँदैछ भने सडक निर्माणका लागि स्काभेटरको प्रयोगमा प्रतिबन्ध लगाइएको वास संयोजक प्रकाश थापाले जानकारी दिनुभयो ।
पालिकाका अध्यक्ष निमबहादुर केसीका अनुसार रिचार्ज पोखरी निर्माण, वृक्षारोपण र साना खानेपानी योजनाहरू जनश्रममार्फत सञ्चालनमा ल्याइएको छ ।
पानीका मुहान सुक्दै जानुले स्थानीय बासिन्दाको जीवनशैली मात्र होइन, स्वास्थ्य, शिक्षा, कृषि र समग्र भविष्यमा गम्भीर असर पारिरहेको छ ।
प्रकाशित मिति: मंगलबार, वैशाख ३०, २०८२
