काठमाडाैँ । बीपी नेत्र प्रतिष्ठानले भक्तपुरको मध्यपुर ठिमीस्थित चियर्स अस्पतालमा रहेको अपाङ्गता तथा विकासका लागि एकीकृत केन्द्रमा अटिजम केयर सेन्टर स्थापना गरेको छ ।
सेन्टरमा बाल, आँखा, नाक, कान, घाँटी अस्पताल तथा पुनर्स्थापना सेवा (चियर्स) ले अटिजम भएका बालबालिकालाई फिजियोथेरापी, पेसागत थेरापी, न्यून दृष्टि थेरापी, भिजन थेरापी, स्पीच थेरापी, व्यवहारात्मक थेरापी र मनोसामाजिक थेरापीका साथै उपचार तथा आवश्यक तालिम दिई विद्यालयसम्म जान सक्ने गरी तयार गरिने जनाएको छ ।
प्रतिष्ठानका महासचिव तथा चियर्स अस्पतालका कार्यकारी निर्देशक डा. सञ्जीवकुमार उपाध्यायले भन्नुभयो- “हामीले प्रायः अटिजम स्पेक्ट्रम डिसअर्डर; अन्धोपन, दृष्टि र श्रवण शक्ति कमजोर वा अपाङ्गता भएका बालबालिकाहरूमा फेला पार्ने गरेका छौँ। हाम्रो अस्पतालमा हामीले अहिलेसम्म ५२ जना अटिजम भएका बालबालिकालाई पहिचान गरेका छौँ भने तीमध्ये २९ जनालाई सक्षम केन्द्र (पुनर्स्थापना)मा तालिम दिएर विशेष शिक्षा प्रदान गर्ने विद्यालयहरूमा भर्ना गरी उनीहरूलाई शिक्षाको मूलधारमा प्रवेश गराएका छौँ।”
दृष्टिविहीन बालबालिका, दृष्टि तथा श्रवण शक्ति कमजोर वा अपाङ्गता भएका बालबालिकालाई स्वास्थ्य सहायता प्रदान गर्ने हेतुले तीन दशकअघि स्थापना भएको बी.पी. नेत्र प्रतिष्ठानले फिजियोथेरापी, पेसागत थेरापी, न्यून दृष्टि थेरापी, भिजन थेरापी, स्पीच थेरापी, व्यवहारात्मक थेरापी र मनोसामाजिक थेरापीका सेवा नि:शुल्क उपलब्ध गराउँदै आएको छ ।
अटिजम स्पेक्ट्रम डिसअर्डर भनेको बाल विकासका क्रममा मस्तिष्कमा हुने एक प्रकारको असन्तुलन हो। अटिजम भएका बालबालिकामा प्रायः सामाजिक सञ्चार र संलग्नता साथै अवरोध गरिएका कार्य वा बारम्बार दोहोरिने कार्य जस्ता व्यवहार वा रुचिमा समस्या आउनाले - उनीहरूको सामाजिक जीवनलाई अत्यन्तै कठिन र सङ्घर्षशील बनाउने गर्दछ।
अटिजम केयर सेन्टर डा. सुदीप आचार्य भन्नुहुन्छ- “नेपालमा अटिजमसम्बन्धी सचेतना र सूचना मूलतः उपलब्ध छैन। केही सीमित अध्ययन अनुसार नेपालमा पहिलो पटक लक्षण पत्ता लाग्ने औसत उमेर करिब ३० महिना रहेको छ । पहिचान पछि जीवनयापनका सीपहरू सिक्न ३० महिना लाग्छ।"
नेपालमा प्रत्येक एक हजार विद्यालय जाने बालबालिकामध्ये तीन जनामा अटिजम भएको अनुमान छ । यसको मतलब हाल नेपालमा अटिजम भएका बालबालिकाहरू ३४,८०० रहेका रहेको अनुमान गर्न सकिन्छ। अटिजमको एक मात्र प्रमाणित उपचार व्यवहार विश्लेषण थेरापी हो र थेरापी प्राप्त गर्ने लगभग आधा अटिस्टिक बच्चाहरू विकासमा आफ्ना साथीहरू सरह हुन सक्छन् ।
नेपाली नागरिकको आँखाको स्वास्थ्य सुधार गर्ने उद्देश्यले यस बी.पी. नेत्र प्रतिष्ठान सन् १९९१ मा एक गैरसरकारी संस्थाको रूपमा स्थापना भएको हो । अहिले यो प्रतिष्ठानले यसले वाग्मती प्रदेशको भक्तपुरमा बाल, आँखा, नाक, कान, घाँटी अस्पताल तथा पुनर्स्थापना सेवा चियर्स, प्रदेश १ को मोरङमा रहेको पूर्वाञ्चल आँखा, नाक, कान, घाँटी तथा पुनर्स्थापना सेवा, मधेस प्रदेशको बारामा रहेको सामुदायिक नाक, कान, घाँटी तथा पुनर्स्थापना सेवा, र अरू आँखा र नाक, कान, घाँटी हेरचाहका लागि प्राथमिक केन्द्र सञ्चालन गरिरहेको छ ।
यस प्रतिष्ठानले सबै उमेर समूहका बिरामीलाई स्वास्थ्य प्रवर्द्धन, रोकथाम, चिकित्सा र सर्जिकल उपचारहरूका साथै सामुदायिक स्तरमा पुनर्स्थापना सेवा सहित एकीकृत सेवाहरू प्रदान गर्दछ। प्रतिष्ठानले श्रवण र दृष्टिको कमजोरी, अटिजम स्पेक्ट्रम र बौद्धिक अपाङ्गतामा विशेष जोड दिएर न्यूरोसेन्सरी अपाङ्गता भएका बालबालिकाका आवश्यकताहरू पूरा गर्ने परिकल्पना गरेको छ। अहिलेसम्म यसले दृष्टिविहीन, दृष्टिविहीन तथा श्रवण शक्ति कमजोर भएका बालबालिकालाई सेवा दिँदै आएको छ ।
प्रतिष्ठानले ४० वर्ष भन्दा माथिका सबै बिरामीहरूलाई आफ्नो कल्याण केन्द्रमार्फत निःशुल्क स्वास्थ्य प्रवर्द्धन सेवाहरू प्रदान गर्दै आएको छ। यस सेवा अन्तर्गत बिरामीहरूको उचाइ- तौल,आँखाको चाप, रक्तचाप, रगतमा चिनीको मात्रा र शरीरमा अक्सिजनको मात्रा मापन गरिन्छ।
प्रतिष्ठानले हालसम्म ४९ जिल्लामा १३७ बालिकासहित ३५४ जना दृष्टिविहीन, दृष्टि र श्रवण शक्ति कमजोर भएका बालबालिकाको पहिचान गरी २१६ जनालाई निःशुल्क तालिम दिएर शिक्षाको मूलधारमा समावेश गरेको छ ।
प्रकाशित मिति: सोमबार, चैत २०, २०७९, १२:१६
