काठमाडौँ । नेपालमा प्राकृतिक विपत्तिका कारण हुने मानवीय क्षतिमा चट्याङ दोस्रो प्रमुख प्राणघातक कारण बनेको छ ।
राष्ट्रिय विपद् जोखिम न्यूनीकरण तथा व्यवस्थापन प्राधिकरणकाअनुसार पछिल्ला १० वर्षमा मात्रै चट्याङबाट ७६२ जनाको मृत्यु भएको छ भने २ हजार ७२४ जना घाइते भएका छन्।
यस अवधिमा चट्याङले मानिस मात्र नभई ४ हजार ७२९ वटा पशुको समेत मृत्यु भएको छ । प्राधिकरणकाअनुसार चट्याङले करिब १ अर्ब १० करोड रुपैयाँभन्दा बढीको आर्थिक क्षति पु¥याएको छ।
यस वर्ष मानव क्षति घट्यो, घटना बढ्यो :
प्राधिकरणका अनुसार गत वर्षको तुलनामा यस वर्ष चट्याङका कारण हुने मानवीय क्षति केही कम भएको छ। गत वर्ष बर्षायामको ६० दिनमा चट्याङका कारण २४ जनाले ज्यान गुमाएका थिए । यस वर्ष सोही अवधिमा १४ जनाको मृत्यु भएको छ।
तर घटनाको संख्या भने घट्नुको सट्टा बढेको छ। गत वर्ष ६० दिनमा १३१ वटा घटना दर्ता भएकोमा यस वर्ष सोही अवधिमा १४१ घटना दर्ता भएका छन्।
प्राकृतिक विपत्तिमा चट्याङको जोखिम :
नेपालमा बाढी, पहिरो र डुबानजस्ता विपद् बढी चर्चामा आउने भए पनि चट्याङले हरेक वर्ष निरन्तर प्राणघातक प्रहार गरिरहेको तथ्याङ्कले देखाउँछ। चट्याङ प्रायः मधेस र तराई क्षेत्रमा बढी हुने गरे पनि हालका वर्षहरूमा पहाडी जिल्लाहरूमा समेत यसको जोखिम बढिरहेको प्राधिकरणले जनाएको छ।
विशेषज्ञहरूका अनुसार चट्याङबाट हुने क्षति कम गर्न सचेतना अभिवृद्धि, समयमै चेतावनी प्रणाली, सुरक्षित घर निर्माण, र सामुदायिक स्तरमा पूर्वतयारी गर्न सकिने उपायहरू अबलम्बन गर्नुपर्छ । सीआईएनसँग कुरा गर्दै चट्याङविज्ञ श्री राम शर्माले चट्याङबाट बच्नका लागि केही आधारभूत सावधानी अपनाउन सकिने बताउनुभयो ।
चट्याङ परेका वेला खुला स्थानमा नबस्ने, खेत, आँगन, खेलमैदान वा पानीमा चट्याङ परेको बेला नबस्ने, खुला ठाउँमा भएको अवस्थामा दुई खुट्टा नजिकै राखेर कुर्कुचोमा बस्ने तर जमिनमा पल्टिन नहुने उहाँको सुझाब छ ।
चट्याङबाट बच्न विज्ञको सुझाब :
रुख, बांस वा पोलको छेउमा आश्रय नलिने,
अग्ला रुख, बिजुलीको पोल वा टावर नजिकै बस्दा चट्याङ पर्न सक्छ।
धातुका वस्तु नछुने
छाता, सिकल, हसिया, मोबाइल चार्जर, तारजस्ता धातु चट्याङ आकर्षित गर्छन्, नछुने, नचलाउने
घरभित्र सुरक्षित बस्नुहोस्
झ्याल ढोका बन्द गर्नुहोस् ।
बिजुलीका उपकरण (टीभी, फ्रिज, कम्प्युटर, मोबाइल चार्जर) तत्काल प्लगबाट निकाल्नुहोस्।
पानीको पाइप वा धातुका धारो प्रयोग नगर्नुहोस्।
गाडी वा ठुला भवनभित्र बस्नुहोस्
कार वा बसजस्ता धातु आवरण भएको सवारीभित्र बस्दा तुलनात्मक रूपमा सुरक्षित हुन्छ।
प्रकाशित मिति: शुक्रबार, साउन १६, २०८२
